Aktywne słuchanie to jedno z najistotniejszych narzędzi w przeprowadzaniu skutecznej komunikacji interpersonalnej. Bez względu na kontekst – rozmowę kwalifikacyjną, codzienną pracę czy spotkania biznesowe – opanowanie tej umiejętności z pewnością będzie miało zbawienny wpływ na jakość twoich kontaktów z innymi ludźmi. Przyjrzyjmy się bliżej definicji aktywnego słuchania, jego elementom składowym oraz sposobom rozwijania tej umiejętności.
Aktywne słuchanie polega na szczególnym nastawieniu na drugą osobę podczas rozmowy. Grają tu rolę zarówno otoczenie rozmówcy uwagą i akceptacją jak i utrzymanie z nim widocznego kontaktu poprzez sygnalizowanie, że bez przerwy podążamy za jego myślami. Ty, jako aktywny słuchacz, powinieneś dać swojemu rozmówcy wyraźny sygnał, że nie tylko słyszysz, ale przede wszystkim słuchasz tego, co ma do powiedzenia.
Postawa aktywnego słuchacza posiada ogromne znaczenie dla jakości kontaktów międzyludzkich. W życiu zawodowym pozwala budować solidne relacje zarówno z kolegami z pracy, jak i klientami, natomiast w domu czy na spotkaniach towarzyskich umożliwia kreowanie silnych więzi rodzinnych czy przyjacielskich. Aktywne słuchanie pozwala rozmówcy poczuć się ważnym i tym samym bardziej otwartym na dzielenie się swoimi pomysłami, emocjami czy historiami.
Aktywne techniki słuchania są nieocenione w każdym zawodzie wymagającym bezpośredniego kontaktu z ludźmi. Właściwe wykorzystanie tych technik ułatwia skuteczną komunikację i lepsze zrozumienie podczas współpracy. Pomagają zbudować zaufanie i zapobiec konfliktom w zespołach – kiedy każdy czuje się wysłuchany i doceniony, łatwiej jest osiągnąć porozumienie.
Najważniejsze techniki aktywnego słuchania to parafraza, odzwierciedlanie, docenianie, klaryfikacja i podsumowanie. Każda z nich ma swoje konkretne zadanie – parafraza polega na potwierdzeniu własnymi słowami tego, co rozumiemy z wypowiedzi rozmówcy; odzwierciedlanie to odnoszenie się do uczuć naszego rozmówcy; docenianie polega na wyrażaniu aprobaty dla tego, że rozmówca zdecydował się podzielić z nami swoimi myślami; klaryfikacja polega na doprecyzowaniu i zadawaniu pytań o szczegóły danego tematu, a podsumowanie to uporządkowanie i wydobycie najważniejszych informacji z wypowiedzi.
W aktywnym słuchaniu liczy się nie tylko słowo, ale także kontekst, mowa ciała oraz chęć zrozumienia przekazu, który stoi za tym wszystkim. Ważne jest utrzymanie emocjonalnej neutralności i unikanie okazywania własnych uczuć, na przykład poprzez zmianę tonu głosu. To pozwala rozmówcy na swobodne wyrażanie swoich myśli.
Właściwe praktykowanie aktywnego słuchania wymaga przestrzegania pewnych zasad. Kontakt wzrokowy, drobne wtrącenia potwierdzające że nadążamy za rozmówcą, mimika odzwierciedlająca nasze reakcje czy otwarta postawa ciała to zachowania charakterystyczne dla aktywnego słuchacza. Celem jest stworzenie komfortowego środowiska dla rozmówcy, które umożliwi mu swobodne wyrażanie swoich myśli i uczuć.